Judaica

Niemiecki obóz koncentracyjny pod nazwą Konzentrationslager Lublin (KL Lublin), nazywany potocznie Majdankiem, powstał na mocy decyzji Heinricha Himmlera. Miał stanowić rezerwuar darmowej siły roboczej dla realizacji planów budowy imperium germańskiego na Wschodzie. Usytuowany został na tuż za południowo-wschodnią granicą Lublina, przy drodze wiodącej do Zamościa i Lwowa, na terenie wsi Majdan Tatarski. Zajmował powierzchnię 270 ha. ...

Budynek został wzniesiony w XIX wieku. Właścicielami byli Berek Cygelman oraz małżonkowie Szlema i Frajda Goldsobel. W 1905 roku część kamienicy została przekazana Lubelskiemu Żydowskiemu Towarzystwu Dobroczynnemu. Bożnicy nadano wtedy nazwę Beschamedresz de Nosym. Przed II wojną światową piętro kamienicy należało do gminy żydowskiej, a pozostała część do Halberbergów i Szwerów. Bożnica funkcjonowała do 1939 roku. ...

Dawniej brama strzegła przejścia w obronnych murach miejskich. Była także łącznikiem pomiędzy “miastem chrześcijańskim” i nieistniejącym już w znacznej części “miastem żydowskim”, dlatego nazywano ją często „bramą żydowską”. ...

Na kamiennym graniastosłupie przy placu Zamkowym znajduje się tablica przedstawiająca plan dawnej dzielnicy żydowskiej. Główną jej osią była centralnie położona ulica Szeroka, która wiodła wzdłuż obecnego placu Zamkowego. Była to najbardziej reprezentacyjna część dzielnicy żydowskiej. Stały przy niej bożnice i okazałe kamienice. Każdego dnia oprócz szabatu handlowano w sklepach, pracowały warsztaty, przechodnie załatwiali swoje sprawy, dzieci bawiły się na ulicach, podwórkach i chodziły do chederów. ...

Przy ul. Grodzkiej 11 znajduje się budynek dawnej plebanii kościoła farnego. Po 1870 roku mieściły się w nim biura gminy wyznaniowej żydowskiej oraz przytułek dla żydowskich dzieci i starców - tzw. Ochronka. ...

W kamienicy przy ul. Noworybnej 3 mieściła się siedziba Centralnego Komitetu Żydów Polskich w Lublinie. Komitet funkcjonował od października 1944 roku do lutego 1945 roku. Głównym zadaniem Komitetu było udzielanie pomocy uratowanym z zagłady, ukrywającym się i wychodzącym z ukrycia Żydom. ...

Dawny Dom Ludowy im. Icchaka Lejby Pereca znajduje się u zbiegu ulic Czwartek i Szkolnej. Budowa Domu Pereca rozpoczęła się w 1936 roku. Miał on być centrum świeckiego życia żydowskiego w Lublinie, jednak jego uroczyste otwarcie – zaplanowane na 1 września 1939 roku – nie odbyło się w związku z wybuchem II Wojny Światowej. Po wyzwoleniu Lublina, Dom Pereca stał się centrum odradzającego się życia społecznego i kulturalnego Żydów powracających do miasta. ...

Największa synagoga w Lublinie stała u podnóża Wzgórza Zamkowego, od strony północnej, w miejscu gdzie obecnie przebiega aleja Tysiąclecia. Synagogę Maharszala, zwaną też Wielką, zaczęto budować w 1567 roku. Została nazwana na cześć rabina Szlomo Lurii, który nosił przydomek Maharszal-Szul. Niedługo później została do niej dobudowana kolejna, mniejsza synagoga (zwana synagogą Maharama) oraz bożnica Szywe Kryjem. W sumie mogło się tu modlić jednocześnie około 3 tysięcy Żydów. Świątynię kilkakrotnie przebudowywano, po raz pi ...

W zabudowaniach przy ulicy Lubartowskiej 81, w latach 1886-1942 mieścił się szpital żydowski. Ordynatorem szpitala był m. in. Marek Arnsztajn – mąż wybitnej poetki, Franciszki Arnsztajnowej. W marcu 1942 roku podczas likwidacji getta hitlerowcy zamordowali chorych i personel. ...

Majer Szapiro ogłosił zamiar wybudowania w Lublinie nowoczesnej szkoły rabinackiej podczas odbywającego się w 1923 roku Wiedniu Światowego Kongresu Żydów. Szapiro uważał, że to właśnie Lublin, nazywany Jerozolimą Królestwa Polskiego, będzie idealnym miejscem na tego typu inicjatywę. W XVI wieku istniała tu słynna Jesziwa, mieszkali tu wybitni znawcy Talmudu tacy jak Salomon Luria czy Szalomon Szachna. Lublin postrzegany był też jako jeden z głównych ośrodków chasydyzmu w Polsce. Mieszkał tu niegdyś słynny cadyk Icchaak Jakoow Horow ...